เพลงรำวงมาตรฐานเกิดขึ้นช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 มีที่มาจากการแสดงพื้นบ้านอย่างรำโทนซึ่งนิยมเล่นกันในงานวัด งานบุญ และเทศกาลสำคอัญต่างๆ ต่อมารัฐบาลไทยร่วมกับกรมศิลปากรได้จัดระเบียบใหม่โดยสร้างสรรค์ให้เพลงและท่ารำมีมาตรฐานชัดเจน จึงเรียกว่า “รำวงมาตรฐาน” โดยเริ่มในปี พ.ศ. 2487 เพื่อส่งเสริมความรักชาติและรักษาวัฒนธรรมไทยให้คงอยู่จนถึงปัจจุบัน
รายชื่อและท่ารำเพลงรำวงมาตรฐาน 10 เพลง
เพลงรำวงมาตรฐานประกอบด้วย 10 เพลงสำคัญ ได้แก่ งามแสงเดือน, ชาวไทย, รำมาซิมารำ, คืนเดือนหงาย, ดวงจันทร์วันเพ็ญ, ดอกไม้ของชาติ, หญิงไทยใจงาม, ดวงจันทร์ขวัญฟ้า, ยอดชายใจหาญ และบูชานักรบ แต่ละเพลงจะมีท่ารำเฉพาะที่แสดงความหมายของเพลงอย่างชัดเจน เช่น เพลงงามแสงเดือนใช้ท่าสอดสร้อยมาลา, เพลงหญิงไทยใจงามใช้ท่าพรหมสี่หน้า เป็นต้น
ลักษณะการแสดงและการแต่งกาย
การแสดงรำวงมาตรฐานเป็นการรำแบบคู่ ชาย-หญิง เป็นวงกลม เคลื่อนที่อย่างช้าๆ และสวยงามตามจังหวะเพลง โดยเครื่องแต่งกายมีทั้งแบบพื้นบ้านและแบบราชนิยม เช่น ผู้ชายสวมเสื้อคอกลม โจงกระเบน ผู้หญิงนุ่งโจงกระเบนห่มสไบ หรือชุดไทยพระราชนิยม ซึ่งแสดงถึงเอกลักษณ์และวัฒนธรรมการแต่งกายของคนไทยได้เป็นอย่างดี
เครื่องดนตรีประกอบรำวงมาตรฐาน
เครื่องดนตรีที่ใช้ประกอบการแสดงรำวงมาตรฐานส่วนใหญ่เป็นเครื่องดนตรีไทย ได้แก่ ขลุ่ย ระนาดเอก ซออู้ ตะโพน กลองแขก และฉิ่ง นอกจากนี้ ในยุคปัจจุบันมีการผสมผสานดนตรีสากลเข้าไปเพื่อให้มีความร่วมสมัย และเข้าถึงผู้ชมในวงกว้างมากขึ้นอีกด้วย คุณพี่เจ้าขาดิฉันเป็นทหารไม่ใช่หงส์ ep 7
การอนุรักษ์และความสำคัญของรำวงมาตรฐาน
ปัจจุบัน รำวงมาตรฐานถือเป็นสมบัติทางวัฒนธรรมไทยที่สำคัญและมีการสืบทอดสู่คนรุ่นหลังอย่างต่อเนื่องผ่านโรงเรียนและสถาบันต่างๆ เพื่อให้เยาวชนได้เรียนรู้ รักษา และเห็นคุณค่าของศิลปะการแสดงไทยชนิดนี้ ซึ่งนอกจากจะช่วยคงวัฒนธรรมไทยให้คงอยู่ ยังส่งเสริมความสามัคคีและปลูกฝังความภูมิใจในความเป็นไทยให้แก่เยาวชนอีกด้วย