ริดสีดวงทวารคือภาวะที่เส้นเลือดดำบริเวณทวารหนักบวมและโป่งพอง โดยมักเกิดจากแรงดันขณะขับถ่ายที่มากเกินไป เช่น การเบ่งหรือท้องผูกเรื้อรัง ริดสีดวงมีทั้งชนิดภายในและภายนอก โดย ริดสีดวงรูปจริง มักมีลักษณะเป็นตุ่มหรือก้อนบวมที่บริเวณรูทวาร อาจมีเลือดหรือความเจ็บร่วมด้วย ซึ่งแม้จะไม่ใช่โรคที่อันตราย แต่หากปล่อยทิ้งไว้อาจทำให้คุณภาพชีวิตลดลงได้
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง
สาเหตุหลักของริดสีดวงมักมาจากการขับถ่ายที่ผิดปกติ โดยเฉพาะการเบ่งอุจจาระ การนั่งห้องน้ำนาน พฤติกรรมกินอาหารที่มีกากใยน้อย ดื่มน้ำน้อย หรือไม่ออกกำลังกายก็มีส่วนทำให้เกิดโรคนี้ได้ง่าย รวมถึงปัจจัยอื่นอย่างการตั้งครรภ์ โรคอ้วน หรือการนั่งทำงานหน้าคอมพิวเตอร์นาน ๆ ก็เป็นตัวกระตุ้นให้ริดสีดวงกำเริบได้เช่นกัน
อาการที่ควรสังเกต
อาการริดสีดวงที่พบบ่อย ได้แก่ มีเลือดออกขณะหรือหลังถ่ายอุจจาระ มีก้อนบวมที่รูทวาร มีอาการเจ็บ แสบ คัน หรือรู้สึกไม่สบายในขณะนั่ง หากเป็นมากอาจมีก้อนริดสีดวงโผล่ออกมานอกทวารจนต้องใช้มือดันกลับ ซึ่งสามารถสังเกตได้จาก ริดสีดวงรูปจริง ที่แพทย์แนะนำให้ดูเพื่อเปรียบเทียบกับของตนเอง
วิธีวินิจฉัยโรค
แพทย์จะวินิจฉัยริดสีดวงโดยการซักประวัติอาการ ตรวจร่างกายบริเวณทวารหนัก หรือใช้การส่องกล้องตรวจลำไส้ตรงในกรณีที่สงสัยโรคร่วมอื่น ซึ่งการวินิจฉัยอย่างละเอียดจะช่วยแยกโรคริดสีดวงออกจากโรคที่มีอาการใกล้เคียง เช่น มะเร็งลำไส้หรือแผลร้อนในทางเดินอาหาร ซึ่งอาจมีเลือดออกเช่นกัน
ทางเลือกในการรักษา
การรักษาริดสีดวงมีหลายวิธี ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรค เริ่มตั้งแต่การปรับพฤติกรรม เช่น กินผักผลไม้ ดื่มน้ำมาก ๆ หลีกเลี่ยงการเบ่งอุจจาระ ใช้ยาเหน็บหรือยาทาเพื่อบรรเทาอาการ แต่หากอาการไม่ดีขึ้น แพทย์อาจใช้วิธีรัดยาง ฉีดยา หรือแม้แต่ผ่าตัดเอาริดสีดวงออกในกรณีที่มีอาการรุนแรง ซึ่งข้อมูลจาก ริดสีดวงรูปจริง มักใช้ประกอบการประเมินระดับความรุนแรงเพื่อเลือกแนวทางการรักษาที่เหมาะสม
การป้องกันไม่ให้กลับมาเป็นซ้ำ
การป้องกันที่ดีที่สุดคือการปรับพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน เช่น ขับถ่ายให้เป็นเวลา หลีกเลี่ยงการเบ่ง นั่งส้วมนาน และควรหมั่นออกกำลังกายสม่ำเสมอ กินอาหารที่มีกากใยสูงอย่างผักใบเขียว ผลไม้ ดื่มน้ำวันละ 6-8 แก้ว รวมถึงควรสังเกตความผิดปกติของร่างกายอยู่เสมอ ถ้าเคยเป็นริดสีดวงแล้ว มีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้ง่ายหากไม่ดูแลตัวเอง มนต์แคน แก่นคูน เพิ่นบ่แม่นผู้สาวเฮา
สรุปและคำแนะนำ
ริดสีดวงทวารเป็นโรคที่พบได้บ่อยและสามารถรักษาได้ ถ้ารู้ทันตั้งแต่เนิ่น ๆ โดยเฉพาะการรู้จักสังเกตอาการตัวเองและไม่ละเลยสิ่งผิดปกติ เช่น เลือดออก เจ็บรูทวาร หรือก้อนบวม ซึ่งสามารถตรวจสอบด้วย ริดสีดวงรูปจริง จากแหล่งที่เชื่อถือได้ หากมีอาการผิดปกติ ควรรีบปรึกษาแพทย์ อย่าปล่อยให้อาการลุกลาม การดูแลตนเองและป้องกันไว้ก่อนจะช่วยให้ห่างไกลจากโรคนี้ได้ในระยะยาว